Bij archeologisch onderzoek in het kader van de aanleg van de Buitenring Parkstad Limburg troffen onderzoekers –in Brunssum, op de grens van Amstenrade- restanten aan van een Neanderthalerkamp uit het eerste gedeelte van de laatste IJstijd, ongeveer 85.000 jaar geleden. Dat feit is op zichzelf al bijzonder. In Nederland is er niet zo heel vaak gelegenheid om onderzoek te doen naar Neanderthalers, omdat we niet vaak zo diep de grond in gaan. Wat de vondst ronduit uniek maakt, is volgens onderzoeker Yannick Raczynski-Henk het feit dat er niet alleen vuurstenen werktuigen zijn gevonden, maar ook verglaasd houtskool en een stukje hematiet (een mineraal beter bekend als oker). Beide vondsten zijn zeldzaam voor Neanderthalervindplaatsen en ondersteunen recente theorieën over Neanderthalers.

Gebruik van kleurstof

In februari van dit jaar was in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift SCIENCE te lezen dat voor het eerst is aangetoond dat ook Neanderthalers 65.000 jaar geleden grotschilderingen maakten. De oudste grotschilderingen tot dan toe zijn minimaal 30.000 jaar jonger dan deze in Spanje aangetroffen schilderingen. Van grotschilderingen werd tot nu toe gedacht dat deze door moderne mensen zijn gemaakt. De grotschilderingen van 65.000 jaar oud uit Spanje moeten echter door Neanderthalers zijn gemaakt. De schilderingen zijn met oker gemaakt. De vondst van het stukje hematiet in de vindplaats bij Amstenrade, duidt er op dat ook deze Neanderthalers gebruik maakten van kleurstof.

Lijm maken

Van Neanderthalers is bekend dat ze lijm maakten. Ze hadden daar een aantal methoden voor die allemaal in de basis neerkwamen op het verhitten van dennen- of berkenbast om de hars te winnen. De teerachtige stof die dan ontstond, werd als lijm gebruikt. Er zijn maar weinig sites, die restanten bevatten van dat proces. De vindplaats bij Amstenrade bevat aanwijzingen voor een vuur in de vorm van verbrande vuurstenen en verglaasd houtskool. Die verglazing treedt op bij het maken van teer. Dat is een aanwijzing dat de Neanderthalers bij Amstenrade ook lijm hebben gemaakt, zegt Yannick Raczynski-Henk.

“In de etalage”

De onderzoeker van ADC ArcheoProjecten en de Universiteit Leiden presenteerde zijn bevindingen tijdens het College Buitenring over archeologie in het project Buitenring. Ruim 200 belangstellenden waren te gast tijdens dit college in het National Geographic Theater in Kerkrade. Tijdens de avond, die werd ingeleid door gedeputeerde Hans Teunissen (o.a. portefeuillehouder archeologie), werd niet alleen het onderzoek naar Neanderthalers “in de etalage gezet”, maar werd ook uitgebreid ingegaan op de Romeinse vondsten tijdens de aanleg van de Buitenring. Onderzoeker Gerard Tichelman van onderzoeksbureau RAAP, lichtte de grafrituelen van de Romeinen toe, onder anderen aan de hand van de grafvondsten bij de Buitenring.

De aanleg van de Buitenring Parkstad Limburg bood een unieke kans voor archeologen. Wanneer de onderzoeken volledig afgerond zijn zal een deel van de resultaten te zien zijn bij het nieuwe Provinciale depot voor archeologische bodemvondsten in Heerlen recht tegenover het Thermenmuseum. Dit depot opent nog dit jaar haar deuren voor publiek. Gedeputeerde Hans Teunissen benadrukte de waarde van de verhalen die uit onze bodemvondsten kunnen worden gedestilleerd en nodigde de bezoekers uit om er (samen met de Provincie) voor te zorgen dat deze verhalen niet verloren gaan.