De vuursteenmijnen van Rijckholt zijn een complex van mijnen in Rijckholt (Nederlands Limburg), waar in het Neolithicum vuursteen werd gewonnen. Dit gebeurde tussen 3950 v.Chr. en 2650 v.Chr. De vuursteen werd gebruikt om wapens en gebruiksvoorwerpen van te maken. De vuursteenmijnen zijn de oudste bekende vorm van mijnbouw in Nederland. De vuursteenmijnen liggen in het Savelsbos aan de rand van het Plateau van Margraten.
De vuursteenmijnen gelden als archeologisch wereldmonument en kunnen bezocht worden, ze staan geregistreerd als rijksmonument. Het oudste vuurstenen werktuig is ongeveer 200.000 jaar oud en is gemaakt van zwerfkei-vuursteen. Waar deze zwerfkeien precies vandaan komen is niet bekend, maar ze zijn hier gekomen door ijstijden. Deze vuursteen is van mindere kwaliteit dan het vuursteen uit Rijckholt. De vuursteen werd geëxporteerd, meestal in de vorm van een halffabricaat (ruwe vuursteenknol of ruwe bijl). De verdere afwerking werd door de gebruiker zelf gedaan. Dit valt af te leiden uit het afval dat in en bij de mijnen gevonden is.
De vuursteen werd gebruikt voor het maken van schrapers, pijlpunten, bijlen, vuistbijlen en klingen. Van al deze voorwerpen spreekt vooral de vuistbijl nog altijd tot de verbeelding. De vuistbijl is een groot scherp mes dat waarschijnlijk gebruikt werd voor het villen en ontleden van dieren.
De vuursteen uit Rijckholt werd tussen 4600 en 2000 v.Chr. gewonnen. In het begin werd de vuursteen uit de hellingen van de Schoone Grub gehaald. Omstreeks 4000 v.Chr. waren deze hellingen uitgeput. De mensen gingen toen over tot het graven van ondergrondse mijnen. De mijnen liggen dicht bij elkaar omdat men afhankelijk was van het licht dat van boven door de schachten naar binnen viel. Een mijn was na 2 tot 3 jaar uitgeput, waarna er een nieuwe gegraven moest worden. In het onderzochte gebied (3000 m²) zijn 66 mijnschachten gevonden. Naar schatting zijn er in totaal 1000 geweest.
De vuursteen werd gebruikt als handelsmiddel. Het exportgebied van deze mijnen strekte zich over honderden kilometers uit: van de Rijndelta en Münster in het noorden tot Frankfurt am Main en Mainz in het zuiden.
