Van nature komen eikelmuizen (Eliomys quercinus) in Nederland alleen voor in Zuid-Limburg, maar op Verspreidingsatlas.nl is te zien dat ook in andere provincies zo nu en dan eikelmuizen opduiken. Zeer recent nog in Staphorst.

Alle eikelmuizen buiten Zuid-Limburg zijn waarschijnlijk verstekelingen die per ongeluk zijn meegelift naar Nederland. Bij het uitpakken van de auto of het uitladen van de caravan komt plots een onverwachte gast tevoorschijn. Dan sta je toch wel even gek te kijken als je plots oog in oog staat met een soort van rat met pluimstaart en een zwart maskertje rond de ogen.

Dat het juist eikelmuizen zijn die meeliften is niet heel vreemd. Eikelmuizen leven graag in de directe nabijheid van mensen, omdat in de buurt van mensen altijd wel een lekker hapje te halen valt. Wat overgebleven appels op zolder, een oude boterham in de kast of koekjes op de bovenste plank.

Een caravan heeft bovendien voldoende plekjes om lekker in weg te kruipen. De holle muren met zachte isolatie zijn bovendien ideaal om een nestje in te maken. De (terug)reis naar Nederland wordt overleefd door ‘in torpor’ te gaan, een soort van winterruststand in de zomer. Bij aankomst in Nederland gaan de eikelmuizen uiteindelijk op zoek naar een fijn plekje.

Over de eikelmuis

Bron: Wikipedia

De eikelmuis heeft een kaneelbruine vacht. De buikzijde, de wangen, kin en de pootjes zijn wit tot geelwit van kleur. De lange, slanke staart heeft aan het einde een ietwat afgeplatte pluim. Deze is van boven zwart van kleur en van onderen en aan de punt wit. De dunne huid van de staartwortel wordt in stress-situaties zo strak gespannen dat de eikelmuis deze vrij makkelijk kan verliezen. Waarschijnlijk dient dit als afleidingsmanoeuvre tegen predatoren. Na het verlies van de staart komt de (licht bebloede) staartwervel bloot te liggen. Na enkele dagen drogen de werveltjes in en knaagt het dier deze vermoedelijk weg.

Het gezicht van de eikelmuis wordt gekenmerkt door een “masker”, bestaande uit een zwarte, dikke oogstreep tot voorbij onder het oor. De oren van de eikelmuis zijn vrij groot (22 tot 26 millimeter). De dieren zijn 100 tot 170 millimeter lang, de staart wordt ongeveer 90 tot 150 millimeter lang. De eikelmuis weegt 45 tot 140 gram, maar in de aanloop naar de winterslaap kan dit gewicht oplopen tot wel 210 gram. De dieren krijgen dan een rolrond uiterlijk en bewegen zich steeds moeizamer voort.

Voedsel
Eikelmuizen leven voornamelijk van noten, vruchten, zaden, knoppen, insecten en slakken, maar ze eten ook eieren en jonge dieren (vogeltjes, muizen). Over de voedingsperiodiciteit is weinig bekend. Onderzoekers vermoeden echter dat de eikelmuis vooral aan het eind van de winterslaap veel eiwitrijk voedsel eet, waaronder slakken. Ook vermoedt men dat vooral vrouwelijke dieren veel eiwitten tot zich nemen na de paring, aangezien er dan veel eiwitten noodzakelijk zijn voor de groei van de embryo’s.

Eikelmuizen eten vermoedelijk meer dierlijk voedsel dan alom wordt gedacht. Onderzoekers hebben verscheidene malen waargenomen dat eikelmuizen andere muizen, zoals bosmuizen, huismuizen en rosse woelmuizen vanuit een hinderlaag overvielen en actief doodden. Dezelfde gegevens zijn ook bekend van vogels. Eikelmuizen zouden slapende vogels, waaronder merels, ’s nachts op hun slaapplaatsen overvallen en doden. Ook zouden nestelende vogels van hun nest verjaagd worden en hun eieren of jongen gedood en verorberd worden.