Het Vrijthof, in het Maastrichts de Vriethof, is het grootste plein in het centrum van de Limburgse hoofdstad. Het plein is vooral bekend vanwege de vele monumenten, diverse culturele voorzieningen, een groot aantal caféterrassen en de evenementen die er regelmatig plaatsvinden.

Archeologische opgravingen hebben aangetoond dat het Vrijthof al vanaf de laat-Romeinse tijd, en vooral in de vroege middeleeuwen een belangrijke begraafplaats is geweest. Vanaf het moment dat Maastricht vestingstad werd (in 1566) werd het plein gebruikt als exercitieplaats voor het garnizoen en voor militaire parades. Daartoe werd in 1736 de Hoofdwacht gebouwd. Vanaf eind 17e eeuw werd de muur om het Vrijthof vervangen door een hekwerk. In de Franse tijd werd het Vrijthof omgedoopt tot Place d’Armes. Rond diezelfde tijd werden het Sint-Servaasgasthuis, de Sint-Jacobskapel, de Maternuskapel, de Koningskapel en het Wittevrouwenklooster gesloopt. In juni 1942 vond op het plein een Nationaalsocialistische demonstratie plaats, waarvoor het plantsoen met de fin-de-sièclemuziekkiosk moesten wijken.

In de loop der eeuwen moet het plein talloze malen zijn opgehoogd, want het ligt thans 5 meter hoger dan in de Romeinse tijd. In 1737 werd het plein beplant met drie rijen lindebomen. Sinds de bouw van een ondergrondse parkeergarage van 1970-72 is het plein omringd door een dubbele rij platanen.

Het plein wordt gedomineerd door de torens van de Maastrichtse ‘kerkentweeling’ Sint-Servaas en Sint-Jan. De Sint-Servaasbasiliek, met zijn imposante oostkoor met dwerggalerij en flankerende torens, is ouder en groter dan de Sint-Janskerk. De grotendeels in romaanse stijl gebouwde Sint-Servaas is samen met de naastgelegen gotische kloostergangen en de schatkamer tegen betaling te bezichtigen. De Sint-Jan is gebouwd in de stijl van de Maasgotiek en heeft de hoogste toren van Maastricht, die men in de zomer kan beklimmen. Het straatje dat de protestantse kerk scheidt van de katholieke, heet Het Vagevuur.